PHÁO ĐẦU ĐỐI VỚI PHẢN CÔNG MÃ
Phản Công Mã là một biến dạng của Bình Phong Mã hay Pháo đầu giáp Mã. Đặc điểm khai cuộc của nó là triển khai con Mã cánh mặt trước (M2.3) rồi vào Pháo tai Sĩ (P8-6) sau đó mới đi Mã cánh trái (M8.7). Nếu con Mã thứ hai này nhảy ra biên thì thành trận Thiết Đơn Đề, còn nhảy vào trong mới gọi là Phản Công Mã. Sách vở nhiều nước có lúc tranh luận về tên gọi: người thì bảo "Phản Cung Mã" kẻ lại bảo "Phản Công Mã" hoặc "Bình Phong giáp Mã" hay "Bán bích hà sơn". Các danh thủ quen gọi là "Phản Công Mã" từ hơn 50 năm qua, nên tài liệu này vẫn gọi theo tên đó.
Về nguồn gốc thì có lẽ trong dân gian biết chơi trận này từ nhiều thế kỷ, nhưng trước thế kỷ 20 chưa thấy một quyển kỳ phổ nào tổng kết. Quyển "N gô Thiệu Long tượng kỳ phổ" xuất bản hồi đầu thế kỷ 19 có đăng ván cờ giữa Lưu Thượng Linh và Ngô Thiệu Long chơi từ trận Đối Binh chuyển về Pháo đầu đối Phản Công Mã rất đáng chú ý.
 
Do các danh thủ đương đại nghiên cứu, bổ sung nên hiện nay lý thuyết về trận Pháo đầu đối Phản Công Mã phát triển phong phú đa dạng. Nó không đơn thuần là một kiểu phòng thủ thụ động như lý thuyết cũ đã nêu mà nó trở thành một loại phòng thủ tích cực phản đòn được đông đảo người chơi hâm mộ. Hội Cờ đã nghiên cứu, bước đầu tổng kết và xuất bản một tài liệu về thế trận này được nhiều bạn cờ gần xa hoan nghênh. ở đây xin tóm tắt vài phương án tiêu biểu để các bạn biết qua.

1. PHƯƠNG ÁN PHÁO ĐẦU TIẾN TỐT 3 HOẶC RA XE SỚM

1. P2-5 M2.3 2. M2.3 P8-6

Chú giải :
(a) Đen còn các khả năng khác:
*Một là
4. P8-7, nếu Trắng đi 4...X9-8 5. X1-2, hoặc 4...X9.1 5. M8.9 X1-2 6. X9-8, Đến đều giữ thế chủ động.
*Hai là
4. B7.1 X9-8 5. P8-7 X8.4 6. M8.9 X1-2 7. X9-8 P2.4 8. X1-2 X8-4 9. X2.6, Đen còn tiên thủ.
*Ba là
4. Xl-2 X9.1 5. B7.1 X9-4 6. P5-4 X4.3 7. M8.7 B3.1 8. B7.1 X4-3 9. T7.5, thế trận cân bằng.
(b) Trắng còn hai khả năng: Nếu như 5...X8.4 8. Xl-2 X8-2 7. X2.6, hoặc nếu 5...T3.5 6. X9-8 P2-1 7. B7.l S4.5 8. X1-2 X8.9 9. M3/2 X1-4 10. P5-3, Đen hơi ưu trong cả hai trường hợp.
(c) Đen có thể chơi 5. X1.1 M8.7 6. P8-6 X1-2 7. X9-8 S6.5 8. X1-7 X9-8 9. B7.1 B3.1 10. X7.3 X8.4, thế còn phức tạp. Hoặc nếu như 5. P8-6 X1-2 5. X9-8 M8.7 7. X1-2 P2.4 8. M9/7 P2/1 9. X8.3, Đen hơi ưu.
(d) Nếu như 8. X1-7 X9-8 9. B7.1 P2-3 10. X8.9 P3.2 11. X8/9 P3/3 12. P5-6 X8.4 13. T3.5 B7.1 14. T5.7 B7.1, Trắng chủ động hơn.
(e) Đen còn ba khả năng khác:
*Một là
4. P8-6, bây giờ Trắng có thể đối phó bằng 4...X1-2 5. M8.7 P2-1 6. B7.1 B7.1 hoặc nếu 4...B7.l 5. M8.7 S4.5 6. X9-8 B3.1, cả hai trường hợp này dễ cân bằng. Còn nếu Trắng đi 4...X1.1 5. M8.7 X1-4 , hai bên đối công, hoặc nếu 4...X9.1 5. M8.7 X1-2 6. X9-8 B7.1, Đen còn chủ động hơn.
*Hai là
4. B5.1, nếu Trắng đối phó 4...P2-1 hoặc 4...B7.1 tạo thế đối công còn nhưTrắng đi 4...X1.1 hoặc 4...P5-5 vẫn thường bị Đen uy hiếp.
*Ba là
4. B3.1, Đen vẫn có ưu thế tấn công.
(f) Đen có thể chơi 5. X9.l hoặc 5. P8-6 đưa vế các dạng tấn công trên, Đen vẫn còn giữ chủ động.
(g) Đen còn các khả năng khác như 4.X2.8 hoặc 4.X2.6 hoặc 4.M8.9 thường đưa đến cân bằng hoặc Đen hơi ưu một chút.
(h) Nếu Đen chơi 6. M8.7 X9.2 7. X9.l M7.6 8. B5.1 P5.2 9. M7.5 P5.3 10. T3.5 M6.5 11. M3.5 X1.l 12. B3.1 X1-4, hai bên đối công.
 

2. PHƯƠNG ÁN PHÁO ĐẦU TIẾN TỐT 7 HOẶC XE HOÀNH

Chú giải :
(a) Đen có thể chơi 3. P8-6 P2.4 4. M8.7 P2-3 5. M2.3 M8.7 6. B3.1 X9.1 7. X1-2 X9-4 8. S6.5 X4.4 9. B5.1 P6-5, hai bên đối công.
(b) Đen còn các khả năng khác như 4. M8.7 hoặc 4. X1.1 hoặc 4. X1-2, tất cả các phương án này Đen đều tạo thế đối công và hơi ưu thế.
(c) Nếu như 4...T3.5 5. M2.3 X9-8 6. P8-7 B7.1 7. X9-8 X8.5 8. M6.5 M3.5 9. P5.4 S4.5 10. T3.5 X8/2 11. P5/2 M7.6 12. S4.5 X1-4 13. X8.6, Đen còn chủ động.
(d) Nếu Trắng đi 6…...X1-2 7. M2.3 X9-8 8. X8.4 B7.1 9. X1.1 X8.5 10. M6.7 M7.6 11. Xl-6 P6-7 12. X6.4, Đen hơi ưu.
(e) Nếu Đen chơi 5. M8.7 S4.5 6. X1-6 P6.5 7. X6-7 X9-8 8. S6.5 P6.1 9. S5/6, hai bên đối công.
(f) Nếu Trắng đi 7...X1-4 8. X9-8 P2-1 9. X4.3 X9-8 l0. X8.7 P1/2 11. P5-4 P6.5 12. X4/2 X4-3 l3. M7.8, Đen còn chủ động.
(g) Nếu Trắng đi 5...S4.5 thì Đen có ba khả năng:
*Một là
6. P8.2 B3.1 7. P8-3 M7/9 8. X9-8 X1-2 9. X8.6 T7.5 10. B5.1 B7.1 11. P3-l, Đen còn chủ động.
*Hai là
6. B5.1 X8.4 7. M7.5 T3.5 8. X4.5 X1-4 9. P8.4 X4.6 10. B5.1 B5.1 11. X4-7 B5.1, hai bên đốí công.
*Ba là
6. P8-9 X1-2 7. X9-8 P2.4 8. X4.5 B3.1 9. X4-3 X8.2 10. X3/2 P6/1 11. B7.1 P6-7 12. X3-4 X8.2, cân bằng.